Η διερεύνηση του θεσμού της πρακτικής άσκησης στον χώρο των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.) καλείται να εξετάσει εκτός του ευρωπαϊκού και εθνικού πλαισίου θεσμικών προβλέψεων και κατευθυντήριων γραμμών, την συμμετοχή σε αυτόν των βασικών συμμετεχόντων στο πεδίο της εφαρμογής. Στο τελευταίο συναντώνται οι δρώντες του χώρου της εργασίας –δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί και επιχειρήσεις– ως φορείς υποδοχείς και οι φοιτητές ως δυνητικοί ωφελούμενοι των προγραμμάτων πρακτικής άσκησης των πανεπιστημίων. Σε μια προσπάθεια να καταγραφούν οι στάσεις και οι αντιλήψεις που διέπουν τη συμμετοχή κάθε ομάδας στην πρακτική άσκηση, πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου δύο έρευνες. Η πρώτη εστίασε σε φοιτητές και η δεύτερη σε στελέχη επιχειρήσεων που προσφέρουν θέσεις πρακτικής άσκησης.

Ο σκοπός των συνεντεύξεων με στελέχη επιχειρήσεων ήταν η διερεύνηση των απόψεων, των εμπειριών και των πιθανών προτάσεων των επιχειρήσεων σχετικά με την πρακτική άσκηση φοιτητών ΑΕΙ. Τα ευρήματα της έρευνας μέσω των συνεντεύξεων συμπλήρωσαν την ευρύτερη θεσμική και βιβλιογραφική διερεύνηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου Hi.Ed.WEP και αποτέλεσαν χρήσιμη συμβολή για την ποιοτική ανάλυση και την εξαγωγή συμπερασμάτων από την ολιστική ερευνητική διερεύνηση που επιχειρήθηκε με απώτερο σκοπό τη διατύπωση προτάσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της πρακτικής άσκησης των φοιτητών.

Στη συγκεκριμένη ερευνητική δραστηριότητα και με διαφορετικούς ρόλους (σχεδιασμός και πραγματοποίηση συνεντεύξεων, ανάλυση ευρημάτων) συμμετείχαν έξι μέλη της ερευνητικής ομάδας: Σοφία Μπουτσιούκη (Επιστημονικά Υπεύθυνη του έργου Hi.Ed.WEP), Δημήτριος Σκιαδάς, Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος, Μαριάνθη Καρατσιώρη, Βασίλειος Κόνιαρης και Αικατερίνη Τσαλαμπούνη.

Οι συνεντεύξεις με εκπροσώπους των επιχειρήσεων πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα από τον Ιούλιο έως τον Νοέμβριο 2022. Ως μέθοδος της έρευνας επελέγη η συνέντευξη, επειδή επιτρέπει τη διαμόρφωση μιας άμεσης αλληλεπιδραστικής σχέσης του ερευνητή με τον συμμετέχοντα, η οποία έχει σημαντικά πλεονεκτήματα. Αφενός, δίνει τη δυνατότητα στον ερευνητή που διεξάγει τη συνέντευξη να καλλιεργήσει ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης και ενσυναίσθησης με τον ερωτώμενο, εντός του οποίου μπορούν να ζητηθούν επεξηγήσεις, να επιτευχθεί μεγαλύτερη εμβάθυνση στα υπό συζήτηση θέματα και να αναδειχθούν ιδιαίτερες προσεγγίσεις στη φιλοσοφία και στην εφαρμοζόμενη πράξη που διέπει την πρακτική άσκηση σε κάθε επιχείρηση. Αφετέρου, ο συμμετέχων έχει την ευκαιρία να εξατομικεύσει την ανάλυσή του, να αξιοποιήσει ειδικότερες όψεις της εμπειρίας που διαθέτει από την εφαρμογή των προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας και να διατυπώσει με μεγαλύτερη ακρίβεια εξειδικευμένες παρατηρήσεις και προτάσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή του οργανισμού του σε αυτά.

Το κριτήριο επιλογής των υποκειμένων της έρευνας ήταν η συμμετοχή τους στην πρακτική άσκηση φοιτητών που πραγματοποιείται στις επιχειρήσεις μέσα από την άσκηση ρόλων όπως η επιλογή, η καθοδήγηση και η εποπτεία των ασκούμενων. Η προϋπόθεση αυτή τέθηκε, ώστε τα υποκείμενα της έρευνας να έχουν άμεση εμπειρία και διαμορφωμένες αντιλήψεις σχετικά με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας για φοιτητές Α.Ε.Ι. στον χώρο των επιχειρήσεων, ώστε να έχουν τη δυνατότητα αξιολογικής προσέγγισης του θεσμού.

Για τη διενέργεια των συνεντεύξεων με στελέχη του χώρου της εργασίας διαμορφώθηκε ερωτηματολόγιο με ενδεικτικές ερωτήσεις, με βάση τις οποίες θα πραγματοποιούνταν αυτές. Το ερωτηματολόγιο διατυπώθηκε σε δύο μορφές, με μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, προκειμένου να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε στελέχη επιχειρήσεων και σε εκπροσώπους οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων. Το ερωτηματολόγιο –στις δύο μορφές του– μετά από την υποβολή των απαιτούμενων εγγράφων και την ολοκλήρωση της εκ του νόμου οριζόμενης διαδικασίας εγκρίθηκε από την Επιτροπή Ηθικής Δεοντολογίας (Ε.Η.Δ.Ε.) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με την υπ. αριθ. 37/19-07-2022 απόφασή της.

Πραγματοποιήθηκαν συνολικά 15 συνεντεύξεις με εκπροσώπους επιχειρήσεων. Οι συνεντεύξεις  πραγματοποιήθηκαν εξ αποστάσεως μέσω της πλατφόρμας για λόγους που συνδέονταν με τις συνθήκες κοινωνικής αποστασιοποίησης που εφαρμόζονταν στις επιχειρήσεις εξαιτίας της συνεχιζόμενης πανδημίας του Covid-19, καθώς και για την διευκόλυνση των συμμετεχόντων και την εξασφάλιση της συνεργασίας τους.

Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση ημιδομημένου ερωτηματολογίου. Αυτό διαμορφώθηκε σε 12 επιμέρους θεματικές με ενδεικτικές ερωτήσεις με βάση τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα στους συμμετέχοντες να διατυπώσουν τις απόψεις τους σχετικά με το υπό διερεύνηση θέμα.

Τα ερευνητικά ερωτήματα που καθοδήγησαν την πραγματοποίηση της έρευνας μέσω των συνεντεύξεων ήταν τα εξής:

Ερευνητικό ερώτημα 1: Ποιες μορφές πρακτικής άσκησης εφαρμόζονται από τις επιχειρήσεις;

Ερευνητικό ερώτημα 2: Ποιες διαδικασίες ακολουθούνται από τις επιχειρήσεις για την επιλογή των φοιτητών που πραγματοποιούν πρακτική άσκηση;

Ερευνητικό ερώτημα 3: Ποια είναι η διαδικασία καθοδήγησης και εποπτείας των ασκούμενων φοιτητών στην επιχείρηση;

Ερευνητικό ερώτημα 4: Ποια είναι τα οφέλη της πρακτικής άσκησης για τους συμμετέχοντες φοιτητές και για τις επιχειρήσεις;

Ερευνητικό ερώτημα 5: Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές και οι επιχειρήσεις στη διάρκεια της περιόδου πρακτικής άσκησης;

Ερευνητικό ερώτημα 6: Πώς διαμορφώνεται η συνεργασία των επιχειρήσεων με τα πανεπιστήμια για τα ζητήματα της πρακτικής άσκησης;

Ερευνητικό ερώτημα 7: Ποιες είναι οι προτάσεις των επιχειρήσεων για τη βελτίωση της πρακτικής άσκησης;